مقدمه
شرکت مادر تخصصی فرودگاههای کشور به عنوان متولی اداره و نگهداری و توسعه و تجهیز تعداد 58 فرودگاه در سرتاسر ایران طی سالهای اخیر از یک شرکت با ساختار متکی بر بودجه دولتی به شرکتی با ساختار درآمد هزینه ای تبدیل شده است این شرکت به منظورسود آوری فعالیت ها تصمیم گرفته است که مطالعات طرح تجاری برای تعدادی از فرودگاههای مذکور انجام شود با توجه به وضعیت عملکردی و اهمیت و موقعیت استراتژیک شهر تهران و به تبع آن فرودگاه مهرآباد تصمیم گرفته شد که طرح تجاری در این راستا برای فرودگاه بین المللی مهرآباد تدوین شود.
شهر تهران علاوه بر اینکه به لحاظ جمعیتی اولین شهر ایران می باشد به دلیل پایتخت بودن و وجود بزرگترین سازمان های دولتی و غیر دولتی دارای جایگاه ویژه ای از نظر جذب مسافر و ... می باشد . هرچند که بررسی و مطالعه آمار ارائه شده نشان می دهد که طی سالهای اخیر تهران نه تنها به عنوان اصلی ترین و بزرگترین و مهمترین شهر ایران مطرج بوده است بلکه از لحاظ سیاحتی و گردشگری و نیز در برخی مواقع از سال به عنوان مرکز نمایشگاه های ملی و بین المللی جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است . بدیهی است که شرایط ویژه تهران تأثیر مستقیم بر عملکرد و ترافیک هوایی فرودگاه داشته و خواهد داشت . فرودگاه مهرآباد در حال حاضر با پذیرش قریب به دوازده میلیون مسافر اولین فرودگاه کشور است .همچنین این فرودگاه به لحاظ تعداد پروازهای داخلی ( تا قبل از انتقال پروازهای خارجی به فرودگاه امام خمینی (ره)) در جایگاه اول کشور قرار گرفته است و بررسی ها نشان دهندۀ روند فزاینده ترافیک هوایی در فرودگاه مهرآباد می باشد .
پس از مباحثات در مورد اهداف و احتیاجات شرکت فرودگاههای کشور از یک سو و محدودیت های موجود از قبیل عدم وجود طرح جامع جدید و به هنگام و کاربردی برای فرودگاه و محدودیت های بودجه ای و زمانی از سوی دیگر و انتقال پروازهای خارجی مقرر شد که طرح تجاری برای فرودگاه مهرآباد در دست تهیه و تدوین قرار گیرد. بنابراین با عنایت به تمامی موارد مشروحه اقدامات لازم برای انجام مطالعات تدوین طرح تجاری فرودگاه مهرآباد باید آغاز شود.
تاریخچه فرودگاه بین المللی مهرآباد
نام اصلی این منطقه یا نام اصلی روستای مهرآباد "حسین آباد"بود . تا اینکه جزو مهریه عصمت الدوله درآمد و نام مهرآباد را بر آن گذاشتند . اما بعدها به مناسبت خرج های بی رویه مهرآباد به گرو رفت و از تملک خانواده او خارج شد و دادخواهی او نزد رضاخان هم بی فایده بود و به خاطر بی مهری خویشاوندان ، چنان آزرده شد که دست از مهرآباد کشید . چندی بعد ، دریکی از روزهای سال 1296 شمسی و در اواخر جنگ جهانی اول ، مردم تهران برای اولین بار شاهد پرواز هواپیما در فراز آسمان بودند . این هواپیما به صورت قطعات مجزا ، از روسیه و از طریق بندر انزلی به وسیله اتومبیل به تهران حمل شد و پس از سوار کردن قطعات ، توسط خلبان روسی بر فراز تهران بی برج و باروی آن ایام و در ارتفاع پائین پرواز کرد و چون در آن زمان محلی به عنوان فرودگاه در تهران وجود نداشت ، خلبان در محل امور خارجه تهران ( میدان مشق ) به زمین نشست .
سالها بعد و به دنبال پیشرفت سریع صنعت هواپیمائی ، حق انحصاری هواپیمائی در ایران به موجب قانون ، در بهمن 1304 به شرکت هواپیمائی آلمانی یونکرس (Junkers) واگذار شد و 22 سال بعد و پس ازتأسیس باشگاه خلبانی با 20 فروند هواپیما در سال 1317، عملاً فرودگاه مهرآباد تأسیس و متولد شد. در سال 1325 اولین گروه خلبانان نیروی هوایی به آمریکا اعزام شدند و پس از آن نیروی هوایی در سال 1328 با هواپیمای T.86 و F.33 در مهرآباد شروع به کاركرده و عملیات پروازی را آغاز نمودند . رشد تکنولوژی صنعت هواپیمائی و عضویت ایران در سازمان ایکائو منجر به رشد روز افزون صنعت حمل و نقل هوایی مسافری و باری در فرودگاه مرکز ایران (مهرآباد) گردید.
وضعيت فعلي و چشم انداز توسعه فرودگاه بین المللی مهرآباد
در حال حاضر فرودگاه مهرآباد با دارا بودن 4 ترمينال پذيراي حدود 18 ميليون مسافر ساليانه با همكاري 15 شركت هواپيمايي داخلي مي باشد . مهرآباد داراي 5 پاركينگ خودروي مسافرين با ظرفيتي معادل 7000 محل توقف است و حدود 10 شركت با همكاري برخي از برندهاي اغذيه و پوشاك و خدمات داخلي و خارجي در ترمينال هاي مهرآباد به ارائه خدمات مسافرين مشغول مي باشند .
مهرآباد داراي يك برج مراقبت پرواز و مجهز به رادارهاي ريتيون و آريا مي باشد و با دو باند و يك تاكسي وي اصلي فعاليت پروازي صورت مي گيرد. همچنين با داشتن ماشين آلات و تجهيزات روز دنيا در بخش ايمني و آتش نشاني داراي cat 9 ايمني است .
اپرون شرقي و غربي مهرآباد در حال حاضر ظرفيت پذيرش حدود 50 هواپيماي بدنه متوسط را داشته و 3 شركت هندلينگ كننده مسئوليت نقل و انتقال بار و مسافر را از ترمينال به سطوح پروازي و برعكس بعهده دارند .
با توجه به روند رو به رشد تقاضاي مسافرت هوايي ، در چشم انداز آتي تا زمان مهيا شدن فرودگاه امام خميني در پذيرش برخي مسيرهاي طولاني پروازهاي داخلي ، نياز به توسعه كمي و پس از انتقال تعدادي از پروازهاي داخلي به فرودگاه مذكور ، فرصت بيشتري براي اجراي توسعه كيفي در مهرآباد مهيا خواهد شد
لذا باز طراحي فضاي اپروچ تهران بمنظور ارتقاي سطح ايمني پروازها و كاهش آلودگي محيط زيست ، استقرار سامانه هاي جديد راداري ، توسعه بيشتر اراضي همجوار در ايجاد اپرون و استانداردسازي سطوح پروازي با احداث رپيد تاكسي وي ، احداث ساختمان دوم تكنيكال بلاك ، احداث ترمينال جديد در محل فعلي ترمينالهاي 3و4و6 ، احداث پاركينگ طبقاتي ، احداث هتل و مركز خدمات مسافرين و استقرار برندهاي معتبر اغذيه و خدمات ، از برنامه هاي پيش رو در دستيابي به افق چشم انداز 1400 توسعه فرودگاه مهرآباد مي باشد .